Τοποθεσία

Η πόλη της Νάξου ή η Χώρα. Εκεί βρίσκεται το λιμάνι και η πρωτεύουσα. Πρόκειται για μια ζωντανή πόλη, κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με μοιάζει με λαβύρινθο από στενά δρομάκια και μικρά περάσματα και είναι ένα εξαιρετικό θέρετρο. Πίσω από την προκυμαία μια εκτεταμένη, σχεδόν μεσαιωνική παλιά συνοικία εκτείνεται στην πλαγιά του λόφου, όπου βρίσκεται το Κάστρο. Η επίσκεψη στο Κάστρο είναι απαραίτητη, ενώ η θέα είναι εξαιρετική.

Στο λόφο που αποτελεί την φυσική ακρόπολη της πόλης, 30 μέτρα περίπου πάνω από τη θάλασσα, ο Σανούδος, έκτισε το Κάστρο της Χώρας, πάνω στα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης, χρησιμοποιώντας υλικά από την αρχαία πόλη, η οποία είχε καταστραφεί από τις πειρατικές επιδρομές.
Περνώντας την «Τρανή Πόρτα» μπαίνομε στο μυστηριακό, μεσαιωνικό οικισμό του κάστρου που δεν ήταν μόνο τόπος κατοικίας, αλλά και διοικητικό, εκπαιδευτικό και θρησκευτικό κέντρο των Ενετών κατακτητών. Στο κέντρο του οικισμού του κάστρου βρίσκεται η πλατεία με την καθολική μητρόπολη και τα ερείπια του πύργου, που η παράδοση θέλει να είναι το παλάτι του Σανούδου. Δίπλα τους η σχολή των Ουρσουλίνων, η Καπέλλα Καζάτζα και η Εμπορική σχολή όπου φοίτησε για ένα χρόνο και ο Νίκος Καζαντζάκης. Στο κτίριο αυτό στεγάζεται σήμερα το αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου.

Το μνημείο όμως που κάνει εντύπωση στον επισκέπτη και θεωρείται το «έμβλημα» του νησιού, είναι η Πορτάρα, στο νησάκι του Βάκχου, στην άκρη του λιμανιού. «Πορτάρα» τη λένε από παλιά οι ντόπιοι, για το μεγάλο της μέγεθος. Αυτό το μνημείο που ξέχασε εδώ ο χρόνος, είναι η γιγαντιαία, μαρμάρινη πύλη ναού, αφιερωμένου στον Απόλλωνα. Ο ναός κτίστηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα, την εποχή του τύραννου Λύγδαμι, όταν η Νάξος ήταν μεγάλο ναυτικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Σήμερα το νησάκι που την φιλοξενεί λέγεται «Παλάτια». Οι χριστιανοί έκτισαν εκκλησία πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού, κατά τη συνήθεια της εποχής, ενώ γύρω από την εκκλησία αναπτύχθηκε ένας σημαντικός οικισμός. Την περίοδο της ενετοκρατίας πολλά κομμάτια του ναού χρησιμοποιήθηκαν για το κτίσιμο του Κάστρου.
Εδώ, σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από τα «Παλάτια», ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη και από εδώ την απήγαγε ο Διόνυσος με την ακολουθία του. Στον χώρο αυτό σύμφωνα με την παράδοση γιορτάστηκαν τα πρώτα «Διονύσια». Ο μύθος της αρπαγής της Αριάδνης από τον Διόνυσο στην ακρογιαλιά των «Παλατιών» ενέπνευσε μουσικούς, γλύπτες και ζωγράφους που με τα έργα τους, έκαναν γνωστή τη Νάξο σε όλο τον κόσμο.
Η θέα ενός ηλιοβασιλέματος από την Πορτάρα αποτελεί ανεπανάληπτη εμπειρία!

Το εντυπωσιακότερο θέαμα στο αρχαίο λατομείο του Απόλλωνα είναι ένας μισοτελειωμένος τεράστιος κούρος γνωστός ως κούρος του Απόλλωνα.
Το άγαλμα χρονολογείται στον 6ο αιώνα πΧ, είναι πάνω από 10 μέτρα και οι γνώμες διίστανται για το εάν παριστάνει το θεό Απόλλωνα ή το θεό Διόνυσο.
Το γεγονός ότι την ίδια εποχή που έχει χρονολογηθεί είχε ξεκινήσει η κατασκευή του γιγάντιου ναού του Απόλλωνα στην Θέση Πορτάρα, εγείρει ερωτήματα για το εάν συνδέεται με κάποιο τρόπο με το συγκεκριμένο ναό.
Το άγαλμα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ είτε γιατί ράγισε και δεν ήταν δυνατή η αποκατάστασή του, είτε γιατί για κάποιους λόγους ακυρώθηκε ή δεν πληρώθηκε η παραγγελία του.